Henk Krosenbrink schreef in zijn boek "De Achterhoek in grootvaders tijd" het volgende over de Hummelose kermis:
"De meeste kermissen in de Achterhoek vinden plaats in de maand september. De bekendste hiervan zijn wel die van Hummelo en het kleine stadje Bronkhorst. Bekend, omdat hier de bielemannen nog een volledige rol spelen, terwijl in Hummelo door de verschillende uniformen van de schutters, de muziek en de ruiters, allemaal pachters van de graaf, een kleurig geheel ontstaat. Voor de notabelen wordt plechtig het vaandel geslagen, terwijl ondertussen de bielemannen, als clown verkleed en gewapend met een klein bijltje, het symbool van hun waardigheid, hun fratsen uithalen. Op de vooravond van de kermis zijn bij de notabelen kleine versierde boompjes geplant, waaronder een gave in geld ligt. Onder veel drukte worden deze boompjes de volgende dag door de bielemannen omgehakt en de opbrengst verdeeld. Zij zorgen voor de nodige hilariteit in de streng gereglementeerde optocht. Ze rennen jonge meisjes achterna om deze te kussen, gaan voor de wielen van passerende auto's liggen en maken allerlei opmerkingen aan het adres van de notabel, voor wie op dat moment het vaandel wordt geslagen. Opmerkingen die niet altijd even goed vallen, maar die wel de dorpsmening verkondigen. Dat is hun recht op die dag. Verder zijn ze de kermisdagen druk in de weer. Ze lopen en springen, maken grollen en grappen en krijgen meer drank dan goed voor hen is. Het zijn steeds de vaste bielemannen en sommigen doen mee aan dit spel tot ze hoog oud zijn. Tot ze zo oud zijn, dat ze dit spel niet meer vol kunnen houden.
Dr. B.J. Westerbeek van Eerten (1888-1975) uit Hummelo, die jaren achtereen deze feesten van nabij heeft meegemaakt, heeft zich verdiept in de achtergronden van dit kermisgebeuren in Hummelo. Hij gebruikt de term "geestelijke fossielen" en ziet hierin overblijfselen van een oude Thorprocessie. Het dansen van de bielemannen is niets meer of minder dan het dansen van de vruchtbaarheidsdemonen en het vaandel is de meitak, die bij het slaan de aarde niet raakt, maar het land en de bezittingen van de vrije geërfde en diens familie zegent."
 De Achterhoek in grootvaders tijd / G.J.H. Krosenbrink Doetinchem : Stichting Staring Instituut / Mr. H.J. Steenbergen stichting Oorspr. uitg. : Den Haag : Kruseman, 1975. ISBN 90-73667-11-9 geb. |
